Читать онлайн «Вечар»

Гастрыт. Хай над сабой працуе! Павышаіць уравень!

Васіль. Во ён гарэлкай і павышае…

Гастрыт. Мы ім шчасце заваявалі… Сытыя ўсе, абутыя-адзетыя… І недавольныя! Якой ім яшчэ трасцы трэба?

Васіль. Шчасце з чужых рук заўсёды кіслае… Шчасце самому сабе рабіць трэба… Абутыя-адзетыя… І ўпрогаладзь жывучы, радасныя песні спяваць можна… Не ў сытым пузе шчасце…

Гастрыт. А ў чым жа яно? Растлумач мне, цёмнаму, святы чалавек.

Васіль. У працы… У радаснай працы… А вы адбілі ахвоту ў людзей радасна працаваць на зямлі…

Гастрыт. Хто гэта мы?

Васіль. Ты і такія ж асталопы, як ты… Сто гадоў гадзілі людзям і цяпер гадзяць…

Гастрыт (падняў палец угору). І там гадзяць?

Васіль. І там…

Гастрыт. Васіль! Я цябе па-суседскі папярэджваю: не смушчай людзей. Ты ведаеш, супраць чаго выступаеш?

Васіль. Супраць дурноты!

Гастрыт. Васіль, я чэсны! Я магу ананімку напісаць…

Васіль. Пішы…

Гастрыт. Выклічуць… куды трэба за такія закідоны.

Васіль. Не пужай. Скончыўся твой час…

Гастрыт. Чэснае слова, напішу…

Васіль. Пішы… (Падняўся з лавачкі, пайшоў да веснічак.)

Прыбягае Ганна. Без хусткі, рахрыстаная, заплаканыя вочы гараць.

Ганна (крычыць). Людцы-ы!! Людцы!

Васіль. Чаго ты?

Ганна (задышліва). Радзіва! Радзіва… Хутчэй уключыце! Слухайце!

Васіль подбегам кідаецца да акна, адчыняе яго, круціць дынамік. Урываецца голас дыктара.

Голас дыктара…яе мацярынскую любоў і пяшчоту. Я памятаю яе ласкавыя рукі, што пяклі самы смачны хлеб і маглі трымаць зброю. У грозныя дні вайны, у партызанскім атрадзе, яна абараняла Радзіму…

Васіль. Фу-у-у, я ўжо думаў, што ізноў вайна…

Гастрыт (да Ганны). Ты што, з глузду з'ехала?

Ганна. Сціхніце!

Голас дыктара…Цяпер я далёка. Але вельмі часта мне сняцца начамі нашы Вежкі…

Ганна (усхліпнула). Сыночак!

Голас дыктара…хата канцавая, тры бярозкі пад акном і мама…

На гэтых словах Ганна, ужо не стрымліваючыся, загаласіла на ўвесь голас, пайшла да акна, схапіла з падаконніка старэнькі дынамік, прыціснула яго да грудзей.

Васіль (спалохана). Ганна, Ганна… Ты гэта… Сядзь… Супакойся. Не трэба так… Зараз вады дам… Чаго ты? (Да Гастрыта.) Чаго аслупянеў? Дай свой чайнік!

Гастрыт падае чайнік. Ганна п'е.

Гастрыт. Дайце-ка даслухаць… (Бярэ з рук Ганны дынамік.)

Голас дыктара. Паважаная Ганна Восіпаўна! Ад усяго сэрца мы жадаем вам моцнага здароўя і доўгіх год жыцця і па просьбе вашага сына Віктара перадаём для вас вашу любімую песню «Ой, ляцелі гусі з броду».

Ганна (выціраючы вочы). Дачакалася, дзякуй Богу… Успомніў… Спакойна памру…

Гучыць песня па радыё. Старыя слухаюць. Ціха так слухаюць.

Во яно і дзіва… Ваську ў сне бачыла, а Віцёк аб'явіўся… Помніць… Любіць…

Васіль (бубніць паблажліва). А толькі ныла ўсё: няўдачліва я яго радзіла, няўдачны ён атрымаўся… А ён цябе на ўсю краіну… Увесь народ цяпер ведае, што на зямлі жыве… Ганна з Вежак… І што сын у яе ёсць… Хоць і далёка, але ж ёсць…

Гастрыт. Оё-ё-ёй! Зірніце вы на іх! Загарэліся! Засвяціліся! Аж блішчаць!

Васіль. Мікіта, ты… ідзі адсюль… Я цябе прашу.