УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ ДЛЯ ВУЗОВ
А. Я. БРОДЕЦКИЙ
ВНЕРЕЧЕВОЕ ОБЩЕНИЕ
В ЖИЗНИ И В ИСКУССТВЕ
АЗБУКА МОЛЧАНИЯ
Рекомендовано Международной педагогической академией качестве учебного пособия
для творческих учебных заведений, факультетов педагогики и психологии
Аннотация
В пособии представлена универсальная знаковая система внеречевого общения. Автор показывает, что все многообразие форм визуальных неречевых сообщений – от
мимики, жеста и до художественной композиции – состоит из своего рода элементарных
частиц-знаков, которые он сводит в единую систему-алфавит; раскрывается поэтапное
формирование этой системы как по мере развития ребенка, так и в русле культурно-
исторического процесса. Пособие предназначено для студентов творческих и педагогических учебных
заведений; будет интересно широкому кругу читателей: деятелям различных видов
искусства, психологам и педагогам.
2
СОДЕРЖАНИЕ
Предисловие... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 5
Вступление... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
О невербальном языке ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 8
Что такое топонома и топономика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
Первая часть. ТОПОНОМИКА В ЖИЗНИ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 22
Глава 1. Психологическая вертикаль ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 22
Первое знакомство с психологическим пространством... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Вертикальное мироощущение ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 25
Начало формирования внутреннего пространства ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 31
Некоторые итоги ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Вертикаль в речи. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 36
Постоянная составляющая вертикали... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 37
Вертикальная «пристройка»... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 39
Глава 2. Психологическая сагитталь ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 45
Сагитталь – координата независимости ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 48
Закон эмоционального притяжения ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 49
Достижение ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
Сагиттальный обзор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
Сагитталь в речи... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 56
Некоторые итоги ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
Вертикально-сагиттальная плоскость ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 59
Глава 3.